Wat bezig zijn met vlas mij bracht

Een verhaal over duurzaamheid, verbinding, natuurlijke flow, tijd, bezieling, verhalen, natuurverbinding

Eind augustus had ik een fantastische dag bij Nomad city een onderzoekssite naar duurzaamheid op heel veel verschillende vlakken. Ik ging er naartoe voor een dag werken met vlas. Van vlas naar textiel. Het werd een boeiende dag. Vlaanderen heeft een rijke textielgeschiedenis met vlas. Om van vlas textiel te maken, gaan er heel veel stappen vooraf. Het zaaien, oogsten, roten, brakelen, zwengelen, hekelen, spinnen, weven.

Ik was in mijn element. Buiten tijdens het bezig zijn, en vooral tijdens het hekelen en spinnen, kreeg ik de fijnste gesprekken. Wegens het repetitieve ritmische karakter van de activiteiten, kon je het na een tijd zonder nadenken en was er ruimte voor gesprek. Samen bezig zijn in een ritme is bewezen helend.

Waar wil ik nu tot komen?

Tot een reflectie die ik in dezelfde periode als deze activiteit maakte.

Ik hoorde op een podcast met Greet Luypaert als gast dat ze zei: we zijn het enigste wezen op aarde die sneller gaat dan zijn eigen snelheid. Ze reflecteerde over wat het de mens heeft gebracht, maar ook kost.

Deze uitspraak is me heel erg bijgebleven, ook tijdens het bezig zijn met vlas. Dingen hebben tijd nodig en net in die tijd zit er zoveel kracht. Al dat vlas wat door iemands handen is gegaan, is verweven met gedachten, liefde voor het materiaal, zweet misschien wel en speeksel (speeksel bevat bepaalde stof waardoor vezels zich goed hechten tijdens het spinnen). Er ontstaat een bijzondere verbinding tussen het product en de maker. Elke vlasdraad is door iemands handen gegaan en zal daardoor telkens iets anders zijn, als een vingerafdruk van zijn maker. Die liefde voor het product draag je nadien rondom jouw huid.

Dat product krijgt een ziel. Is bezield. En dat voel je. Ambachtelijke producten zijn bezield.

Door de industriële revolutie is veel veranderd in heel veel domeinen, ook de textielindustrie. Deze beweging heeft veel veranderd: versimpeld, geoptimaliseerd, gemechaniseerd, efficiënt gemaakt, aan schaalvergroting gedaan, productielijnen opgezet om op zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk te produceren aan een schappelijke prijs. Materialen werden minder natuurlijk en dus meer synthetisch. Verfprocessen werden minder natuurlijk, maar chemisch, mensen werden zelf producten in de keten. Ambacht gaat verloren, de verbinding met het product, tijd nemen (ook voor gesprek) gaat verloren, winst staat voorop. En dan spreek ik nog niet over de gezondheid van de makers.

Ik geloof dat de impact op het product groter is dan we misschien denken. Het heeft de ziel en gezondheid uit producten gehaald. De belasting op moeder aarde is gigantisch. De textielindustrie is de meest vervuilende industrie momenteel. Onze aankopen zijn verhalen van bloed, zweet, tranen, uitbuiting geworden. En wie wilt dat nu dragen. Wij blijkbaar allemaal. Gelukkig groeit het gamma ecologische en duurzaam vervaardigde kledij, maar opboksen tegen Shein en andere soortgelijke bedrijven is moeilijk zolang mensen blijven kiezen voor goedkoop.

Toen ik na een een dag werken met vlas trots thuis kwam met mijn klein geweven lapje stof, was het voor mij nog eens te duidelijker (wat ik al wist). Kledij is te goedkoop. Zelfs nu in ons geprofessionaliseerd systeem is het te goedkoop. Een broek kopen voor 15 euro kan niet als je weet hoeveel mensen aan een jeans hebben gewerkt, inclusief transport, water, enz.

Iets vervaardigen met respect voor de aarde en in ritme met onszelf, vraagt tijd. Zelf iets vervaardigen is goud waard. Kostbaar. Bezield.

"Moeten we dan terug naar vroeger?" Hoor ik jullie al denken. Allemaal terug achter het spinnewiel? Dat ga je me ook niet horen vertellen. Ik weet, ik romantiseer ook graag. En de periode van de spinnewielen zal ook niet altijd rozegeur en maneschijn geweest zijn.

Waarom ik deze reflectie toch deel? Het maakt mij alvast bewust van de beweging die we nu maken. Door dat bewustzijn maak ik keuzes, soms tegen de grote stroom in. En zoek ik naar een nieuw evenwicht waarin de kost van onze (industriële, kapitalistische) evolutie niet groter wordt dan de mogelijkheden die het ook schenkt.

Dus ik experimenteer op mezelf met natuurlijke pigmenten, maak wasmiddel van wilde kastanjes, maak een potlood uit een hazelaar tak, vervaardig netelkoord, maak eigen vuur en houtskool om mee te tekenen, maakte mijn eigen confituur van vijgen uit de tuin, creëer een mini voedselbos in de tuin waar anderen van kunnen mee genieten... Dat allemaal kost tijd. Een bol touw bv. kopen in de winkel is in een paar minuten gebeurd. Een bol touw van die grootte zelf maken duurt uren. En toch. Die tijd nemen is bevrijdend voor hoofd, handen en hart.

Een kleine rebellie op kleine schaal. Op zoek naar mijn natuurlijke flow op verschillende lagen: fysiek, mentaal, spiritueel, collectief.

De verbinding met grondstoffen, met de aarde, de natuur, en tijd nemen omdat dingen tijd kosten om te doen, helpt mij bij het verbinden met mijn eigen natuurlijke flow. Dat geldt ook voor ons mentaal welbevinden, in mijn werk als psychologe. Dingen kosten tijd, zijn cyclisch, en veranderen niet sneller dan dat het gaat (ook al willen wij in deze samenleving zo snel een quick fix).

Vanaf komend jaar neem ik jullie ook mee in de zoektocht naar verbinding met de natuur en met jouw eigen natuurlijke flow. Op ons natuurlijk ritme. Omdat ik voel dat dat mijn missie is: mensen verbinden met de rijkdom van onze natuur en zo ook met het vuur in zichzelf.

Hopelijk ontmoet ik je daar.

Liefs,

Ilse